
Outsourcing van de maaltijden in ziekenhuizen en zorginstellingen
Een grote regionale zorginstelling is twee jaar terug met de Outsourcing van de maaltijden gestart. Zij stonden daar niet alleen in.
Veel instellingen gaan hiertoe over en ook in ziekenhuizen zie je een trend om de keuken uit te besteden.
De kwaliteit wisselt sterk. Je ziet grote verschillen! Hoe komt dat?
Keukens zijn meestal onderdeel van wat men in de zorg ‘hotelservices’ noemt en dat is geen corebusiness. Zorgdirecties ervaren het als moeilijk om hotelservices zoals voeding efficiënt aan te sturen. Zij hebben hiervoor te weinig verstand van de voedingsbusiness.
Daarbij komt dat er grote aanbieders op de markt zijn die ziekenhuizen en zorginstellingen van maaltijden voorzien en dat voor een prijs waarmee de interne keukenbrigade moeilijk kan concurreren.
Bij Stichting ZORG (niet de werkelijke naam) klaagden de bewoners steen en been over de kwaliteit van het eten.
Het verzorgend personeel schaarde zich recent via de OR achter de bewoners. De directie vroeg zich af, wat nu? Volgens de leverancier voldoen de maaltijden aan de normen.
Outsourcing van de maaltijden | een blik op de markt van maaltijdservice
Landelijk opererende partijen, onder meer: Deli XL, CuliCare, Eetgemak en Apetito, Van Hoeckel –Sligro Group-, Marfo, Daily Fresh Food, Distrivers en een twaalftal regionale keukens verdelen met elkaar de Outsourcing van maaltijden markt.
Er is voldoende concurrentie om elkaar scherp te houden. De gemiddelde kostprijs van een in eigen huis bereide warme maaltijd schommelt tussen de € 6,- en de € 10,-.
De prijs is onder meer afhankelijk van de omvang van het huis (aantal gasten voor wie moet worden gekookt), de kwaliteit van de ingrediënten, de samenstelling van de maaltijden, één, twee of drie gangen, en bijvoorbeeld logistieke aspecten.
We onderscheiden in totaal vijftien kostensoorten die samen de prijs van maaltijdservice in een ziekenhuis of verzorgingstehuis uitmaken.
De zogenaamde ontkoppelde keukens, dat zijn keukens van leveranciers buiten het huis waarbij de koppeling tussen productie en het opdienen van de maaltijd is losgelaten, kunnen een maaltijd leveren voor tussen de € 3,50 en € 5,-.
Voor een gemiddeld ziekenhuis of zorginstelling die 500 maaltijden per dag serveert, is hier gemiddeld een besparing mogelijk van € 2,- tot € 4,- per warme maaltijd per dag.
Op jaarbasis is dat een besparing van enkele tonnen in euro’s!
Ziekenhuizen kampen met overcapaciteit in de keuken
Veel ziekenhuizen kampen met een teruglopende vraag naar maaltijden, als gevolg van een kortere ligduur en een toename van het aantal dagbehandelingen.
Uitzondering hierop is het als betrokkene al volop in de publiciteit staan of hebben gestaan of hebben meegewerkt aan publicatie. Deze gids biedt een blik achter de schermen van Outsourcing. We hebben alles wat mogelijk is in het werk gesteld om een onafhankelijke en objectieve blik op de werkelijkheid van dit voorbeeld te bieden. |
Ieder jaar zakt de vraag naar het aantal warme maaltijden per dag met ongeveer twee procent (2% per jaar). Het gevolg hiervan is dat de gemiddelde prijs van de maaltijdservice steeds hoger wordt. De vaste lasten blijven gelijk en de productie neemt af.
Een extreem voorbeeld is het Amphia Ziekenhuis in Breda. Medio 2011 bestond daar een kookcapaciteit van 1.400 warme maaltijden, terwijl het ziekenhuis op dit moment maar 600 maaltijden nodig heeft en volgens de directie zakt dit aantal de komende tijd naar 400.
Deze overcapaciteit bevorderd het Outsourcing van de maaltijden naar externe partijen.
De keuken van het Amphia ziekenhuis is bijvoorbeeld overgenomen door Thebe, een regionale service aanbieder voor Outsourcing van de maaltijden in ziekenhuizen en zorginstellingen.
De grootste misvatting in de zorg m.b.t. outsourcing van de maaltijden
De directie van Stichting ZORG (die niet in de publiciteit wil) verdient een pluim omdat zij het probleem serieus hebben genomen. Daarbij hebben zij hun verantwoordelijkheid genomen.
In een ziekenhuis maakten wij mee dat personeel en directie bij klachten over de maaltijden riepen: “Daarvoor moet u bij Foodservice zijn, wij maken het eten niet. Dat doen zij en wij dienen het alleen maar op.”
Met dit citaat hebben wij de meest gehoorde misvatting over de verantwoordelijkheid na Outsourcing van de maaltijden te pakken. Iedere directie blijft verantwoordelijk voor zijn producten, ook al is door Outsourcing van de maaltijden de uitvoering naar een derde partij verplaatst.
Stel je voor dat de fabrikant van je nieuwe auto zou roepen: “Een storing in het elektrische gedeelte? Daar zijn wij niet verantwoordelijk voor. Die worden geleverd door Bosch. Als je klachten hebt moet je daar zijn!”
Je zou dat niet accepteren en nooit meer dit merk kopen en iedereen erover vertellen. Toch?
Om dezelfde reden is het verkeerd als een directie zich achter outsourcingspartners verschuilt. Jammer ook, want dat is niet nodig.
Hoe kun je zo’n klacht dan wel aanpakken? Laten we het voorbeeld van de directeur van ZORG, waarmee dit artikel startte, bij de kop pakken.
Na Outsourcing van de maaltijden
Deskundigheid is weg en de rekenmeesters slaan toe
Foodservice (niet de werkelijke naam) heeft twee jaar terug de keuken en het keukenpersoneel van Stichting ZORG overgenomen. Kort na Outsourcing van de maaltijden was het personeel van ZORG nog betrokken bij de maaltijdservice, maar snel werd de productie geïntegreerd en de voormalige keukenbrigade van Stichting ZORG zocht haar heil elders.
Binnen Stichting ZORG is nu niemand meer beschikbaar voor de inhoudelijke en kwalitatieve aansturing van Foodservice.
Het hoofd van de afdeling Facilitair Management was en is eindverantwoordelijk voor de maaltijdvoorziening, maar deze kan nu niet meer inhoudelijk terugvallen op zijn ‘Teamchef Voeding’.
Zelf heeft het hoofd Facilitair Management weinig affiniteit met een smakelijke en gezonde maaltijd. De directie drong na een half jaar proefdraaien aan op het realiseren van de beloofde besparingen en een inkoper zette zich samen met Foodservice aan de realisatie hiervan.
Zo namen de rekenmeesters bezit van de maaltijdservice, en je kent nu het gevolg.
De oplossing voor de maaltijdservice van Stichting ZORG
De maaltijden die Stichting ZORG geserveerd krijgt, hebben basiskwaliteit en worden geleverd voor een bodemprijs.
Ze voldoen aan formele normen, maar Foodservice is de eerste partij die toegeeft dat het gezonder en smakelijker kan (minder verzadigd vet, minder zout en toch smaakvol, meer vezels en meer verse ingrediënten).
Veel duurder hoeft dat niet te zijn: voor € 0,50 tot € 1,- extra kan heel veel worden gedaan. Het aantal variaties dat kan worden ingekocht is bijna oneindig.
Als voorbeeld: Foodservice biedt de keuze uit alleen al twintig soorten Nasi! De directie toont zich bereid om iets met de prijs te doen.
De vraag is vervolgens: Hoe zorgen we en borgen we dat we ook daadwerkelijk waar voor ons geld krijgen en dat we geen geld uitgeven aan onnodige luxezaken?
Na outsourcing van de maaltijden zorgen voor borging van de kwaliteit
Borging van de kwaliteit van de maaltijden die zijn uitbesteed kan met minimale kosten. Voor de verbetering van de kwaliteit schakelden wij een freelance voedingsexpert in.
Een voormalige chef-kok van een groot ziekenhuis. Zijn inhoudelijke deskundigheid complimenteert de deskundigheid op managementvlak bij de Facilitaire afdeling van Stichting Zorg.
Deze expert hielp ons, Foodservice en Stichting ZORG om op één lijn te komen voor een gewenst niveau van maaltijdkwaliteit.
Hij blijft ook regulier het hoofd Facilitair Management van Stichting ZORG adviseren over dit onderwerp en meet voor hem steekproefsgewijs de kwaliteit van het geleverde voedsel. Het betreft een inzet van enkele uren per maand en de kosten hiervan zijn gering.
Ter voorkoming van conflicten (die vaak ontstaan tussen inhoudelijke managers bij de uitbesteder en de leverancier) hebben wij deze ex-chef-kok getraind in het metier van Outsourcing en de noodzakelijke horizontale aansturing van een leverancier.
Een half jaar later, ontvingen we bericht dat de OR bij Stichting ZORG tevreden is over de gerealiseerde verbeteringen en resultaten en nu dit dossier gaat sluiten.
De vijf elementen van Demand Management die in relatie tot outsourcing van de maaltijden het succes bepalen
De directie van de uitbestedende organisatie weet en voelt zich verantwoordelijke en acteert als (eind)verantwoordelijke voor de kwaliteit van diensten ongeacht of die door eigen mensen of dat die in haar opdracht door een externe dienstverlener worden geleverd.
Binnen de Demand Management functie is iemand beschikbaar die inhoudelijk deskundig is (de product kampioen), de kwaliteit van geleverde diensten kan beoordelen en die kan meedenken over het verbeteren van die kwaliteit. Deze functie tijdelijk inhuren en op afroep beschikbaar houden is prima. Afwezigheid van deze deskundigheid is fnuikend.
De productkampioen is bij voorbaat iemand die ervaring heeft met het aansturen van leveranciers. Pas op voor voormalige lijnmanagers waarvan de afdeling via Outsourcing naar een leverancier zijn verhuisd. Deze managers zijn gewend hun mensen hiërarchisch aan te sturen en dat stuurgedrag veroorzaakt altijd problemen in een Outsourcing relatie.
Kwaliteit van dienstverlening is een uitgangspunt bij de uitbestedende organisatie. In dit voorbeeld was de kwaliteit van de maaltijdservice nooit op peil gekomen indien prijs het enige en dominante criterium was gebleven.
Een directie heeft het inzicht om bij een dreigend conflict met haar leverancier een neutrale Outsourcing deskundige in te schakelen. Te vaak zien we minder ervaren directies op het gebied van Outsourcing aan beide kanten ‘op de macht’ en met het contract in de hand de onderhandelingen in gaan. Bijna altijd veroorzaakt dat een verlies-verlies situatie. Dit terwijl een win-win ook binnen handbereik ligt.
De ervaring met Regie en Demand Management binnen ziekenhuizen en zorginstellingen is nog zeer beperkt. Met het tijdelijk inschakeling van Sourcing en Demand Management deskundigheid kan die ervaring snel op peil worden gebracht en kunnen resultaten bereikt worden.
-
Koos Overbeeke