Leestijd is 4 minuten
Outsourcing van zorgtaken bij de gemeente
Outsourcing van zorgtaken heeft de voortdurende belangstelling van gemeentelijke -bestuurders en -managers.
Nederlandse gemeenten realiseren op dit moment een interessante nieuwe benadering van outsourcing. We behandelen in deze gids:
- Hoe doen ze dat?
- Wat zijn de voordelen en de risico's?
- Wat zien we in de praktijk van de Wtcg en CER?
- Is dit breder toepasbaar?
- Het verschil met de WMO. De kernoorzaak van bij gemeenten uit de hand lopende WMO kosten en de oplossing.
Een praktijkvoorbeeld:
Innovatie in de besturing van de zorg vanuit de gemeente
Wat kunnen wij daarvan leren?
Achtergronden
De rijksoverheid schaft een tweetal financiële regelingen voor chronisch zieken en gehandicapten af. Het betreft de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de regeling Compensatie Eigen Risico (CER).
De rijksoverheid delegeert die taken nu naar gemeenten. De ratio hierachter is tweeledig. Gemeenten zitten dichter bij de afnemers van deze zorgtaken en kunnen daardoor naar verwachting beter maatwerk leveren.
Maar de overheid streeft er ook naar om efficiënter te werken en gaat de gemeenten daarom minder geld geven dan ze tot nu toe zelf voor die zorgtaken heeft uitgegeven.
Dit is niet alleen een botte bezuiniging. Enige ratio zit hier wel achter.
Het is een bekend gegeven dat bij de centrale en vooral administratieve uitvoering van de oude regelgeving er een groep mensen compensatie voor zorgkosten ontving.
Volgens de letter van de wet hadden zij daar recht op. Maar met enige regelmaat betrof dat kosten die in de praktijk helemaal niet werden gemaakt.
Anderen maakten die kosten wel, maar hadden een compensatie niet nodig omdat ze zelf over ruim voldoende middelen beschikken.
Er blijkt echter ook een groep mensen aanwezig die wel extra zorg behoeven maar die niet krijgen, omdat ze die niet kunnen betalen en/of omdat ze de weg in het bureaucratische oerwoud niet weten te vinden.
Gemeenten staan nu voor een omvangrijk nieuw takenpakket
In contact zien te komen met alle bestaande gebruikers van zorgregelingen en potentiële gebruikers van die regelingen.
Een indicatiestelling inrichten om te kunnen beoordelen wie recht heeft op compensatiekosten en waarop die persoon dan precies recht heeft.
Alle potentiële gebruikers keuren en zo objectief mogelijk vaststellen welke zorgbehoefte reëel is en voor een compensatie- kostenregeling in aanmerking komt.
Declaraties beoordelen en controleren.
Beoordelen en controleren op oneigenlijk gebruik of misbruik van regelingen.
Een aantal wegen om die taak te realiseren:
de individuele bijzondere bijstand
een forfaitaire vergoeding vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO, ook een nieuwe naar gemeenten gedelegeerde uitvoeringsregeling)
een verlaging van de eigen bijdrage voor de WMO
een verstrekking van een voorziening vanuit de WMO.
Allemaal arbeidsintensieve regelingen. In de praktijk zien we dat gemeenten kiezen voor toepassing van bijzondere bijstand en aanbieding van een gemeentepolis.
Daarnaast voor voorzieningen vanuit de WMO regeling. De uitvoering van de WMO is meestal uitbesteed aan zorginstellingen zoals onder meer de GGD.
Outsourcing van zorgtaken bij de gemeente
Bureau BS&F in Zwolle bedacht een constructie die voor gemeenten veel voordelen biedt. Vrijwel alle nieuwe taken voor de gemeente worden uitbesteed en gaan over naar een in dit werk gespecialiseerde dienstverlener. De gemeentepolis.
Voor de gemeente betekent dit:
Gebruikers zoeken nu contact met gemeente i.p.v. dat de gemeente op zoek moet naar hen.
Geen indicatiestelling meer nodig.
Geen keuring meer nodig.
Geen beoordelen en controleren van declaraties.
Geen beoordelen en controleren van oneigenlijk gebruik of misbruik van regelingen.
De gemeentepolis wordt door 95% van alle gemeenten toegepast. Hoe gaat dit in zijn werk?
Outsourcing van zorgtaken bij de gemeente met de uitgebreide gemeentelijke zorgpolis
De naam van dit nieuwe product is misleidend.
Nee, de gemeente gaat geen zorgpolis aanbieden. Dat doen particuliere zorgverzekeraars. Maar de gemeente stelt samen met een aantal door haar te kiezen zorgverzekeraars de condities op waaronder deze verzekeraars aan cliënten een gemeentepolis mogen aanbieden.
Is hier sprake van Outsourcing van zorgtaken bij de gemeente?
De gemeentepolis is niet nieuw en bestaat al een jaar of twintig. Veel gemeenten bieden zo aan mensen die van een minimaal inkomen moeten rondkomen een zogenaamde gemeentepolis aan.
Deze groep heeft vaak hogere ziektekosten dan het welvarende deel van de natie en heeft vaak moeite met het betalen van de maandelijkse ziektekostenverzekeringspremie.
De groep minima kan bij een ziektekostenverzekeraar een zogenaamde gemeentepolis afsluiten. Soms genieten zij hierdoor een lagere premie. Ook is het mogelijk dat ze aanvullende verzekeringspakketten genieten waarbij de gemeente de hiervoor benodigde extra premie voor haar rekening neemt.
De gemeentepolis is hiermee onderdeel van het sociale vangnet dat de meeste gemeenten bieden.
Is deze Outsourcing van zorgtaken een innovatie in Outsourcing?
Het takenpakket voor zorg aan chronisch zieken en langdurig gehandicapten gaat van de gemeente over naar zorgverzekeraars waarbij:
er sprake is van een meerjarendienstverlening;
die dienstverlening contractueel is vastgelegd;
de leverancier een (kwalitatieve) resultaatverplichting heeft;
er een overdracht van middelen is.
Volgens de definitie van het platform Outsourcing NL is hier sprake van Outsourcing en niet van uitbesteding middels inkoop of projectaanbesteding. Het gaat om Outsourcing van zorgtaken bij gemeente. Geen |innovatie.
Wie neemt de Regie? Wie verzorgt Demand Management?
Jij als oplettende lezer merkt op dat de diensten die de gebruiker afneemt niet door de verzekeraar worden geleverd.
In feite is de verzekeraar de instantie die een stuk uitvoering van regelgeving en het Demand Management (besturing van de vraag) voor de gemeente in handen heeft genomen.
Daarnaast heeft de gemeente het risico voor onverwachte uitgaven met deze outsourcing voor een belangrijk deel overgeheveld naar de verzekeraar.
De gemeente houdt in financiële zin de touwtjes (de financiële regie) in handen. Mocht de omvang van de vraag toenemen en boven de financiële kaders van de gemeente uitstijgen, dan kan ze corrigerend optreden door haar subsidies richting zorgverzekeraar te verlagen.
De zorgverzekeraar zal daarop de vergoedingssfeer terugdringen en zo blijven de kosten onder controle. De overheid plaatst de uitvoering van zorgtaken buiten de overheidsorganisatie.
Zonder grote inspanningen houden gemeenten ook de regie in handen bij deze Outsourcing van zorgtaken bij de gemeente.
De gemeenten lopen na de overheveling van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de regeling Compensatie Eigen Risico (CER) dankzij de toepassing van de gemeentepolis nauwelijks financiële risico's.
Dat is bij de toepassing van de WMO wel anders!
Is deze vorm van Regie en Demand Management ook op andere werkterreinen toepasbaar?
We zien dat de overheid, dronken geworden van succesjes zoals hierboven geschetst, op grote schaal bezig is Regie en Demand Management taken over te hevelen.
Die taken gaan naar leveranciers en dienstverleners, zorgbemiddelaars zoals de GGD en steeds meer particuliere bureaus en SSC’s in een gemeenschappelijke regeling.
Adviesbureaus werpen zich op deze nieuwe kluif en helpen overheidsmanagers om op korte termijn snel bezuinigingen op overhead te realiseren.
De kernvraag is: wat is de impact als een uitbesteder van taken zich terugtrekt en ook de besturing uit handen geeft?
Om antwoord op die vraag te vinden, is het goed om even naar de praktijk te kijken. We onderscheiden drie situaties.
1. Effect van Outsourcing in de achterblijvende organisatie
Wat gebeurt er als kernonderdelen in de organisatie niet meer goed worden bediend door bijvoorbeeld ICT, HR, de Facilitaire dienst etc.?
In het bedrijfsleven zal de kwaliteit van de organisatie als geheel daaronder gaan lijden. Medewerkers raken gefrustreerd of worden gehinderd in hun werk en klanten en aandeelhouders zullen dit gaan merken.
Op een ministerie of bij een gemeente zal het wat langer duren voordat die frustratie naar buiten toe merkbaar wordt. Dat komt doordat beleidsmatig werk zich moeilijker in output en productiviteit laat vangen.
Hoewel? Bij Defensie merken ze het wel degelijk als de dienstverlening in de havens, op vliegvelden etc. minder goed gaat aansluiten bij de operaties van de krijgsmachtonderdelen.
En bij de Dienst Justitiële Inrichtingen of bij operationele afdelingen van Rijkswaterstaat zal het net zoals in het bedrijfsleven snel merkbaar zijn als ze worden gehinderd en gefrustreerd door slecht gemanaged uitbesteed werk.
Outsourcing vraagt daarom een strakke regie en slecht bestuurde outsourcing kent haar schaduwkanten.
Interne gebruikers van een uitbesteding, mensen die binnen de organisatie van de uitbesteder werken, kunnen link last hebben van zo'n uitbesteding en dat kan doorwerken in de prestaties van hun afdeling.
En daarom heeft die organisatie er veel belang bij om het uitbestede werk zo te besturen, zo te laten uitvoeren, dat die medewerkers hun kerntaken optimaal kunnen uitvoeren.
2. Bij betalende klanten: mensen die uit alternatieven kunnen kiezen
Nog sterker gelden de schaduwkanten van Innovatie in Outsourcing indien daarmee betalende klanten van jullie organisatie onaangenaam worden getroffen.
Zo heeft op dit moment van schrijven Renault een grote terugroepactie in Frankrijk lopen. Er blijkt iets mis te zijn met de ABS-systemen op de Clio.
Die ABS-systemen maakt Renault niet zelf. Dat heeft het bedrijf uitbesteed. Het is maar zeer de vraag of Renault de herstelkosten en de imagoschadekosten op de leverancier kan verhalen.
Renault lijdt de schade.
Organisaties die nalaten hun outsourcing effectief te besturen, zien en ervaren dat ze in hun eigen staart bijten. De terugkoppellus van teleurstellende prestaties naar teleurstellende bedrijfsresultaten werkt snel en effectief.
3. Bij afhankelijke afnemers van zorg die deze zorg niet zelf kunnen betalen
Particulieren die ontevreden zijn over de dienstverlening die zij via een zorgverzekeraar ontvangen, kunnen klagen bij die verzekeraar. Maar tenzij zij zich politiek organiseren hebben particulieren nauwelijks invloed op het reilen en zeilen van die verzekeraar.
Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor de invloed van deze particulieren op de overheid.
Bij overheidsinstellingen die zorg moeten dragen voor burgers is die terugkoppellus zo lang en zo traag dat het een decennium kan duren eer je dat als bestuurder op je bord krijgt. Ik hoef de perikelen rondom de kinderopvangtoeslag hier toch niet als voorbeeld te noemen wel!
En bovendien, er speelt nog iets anders. Daar waar bij bedrijfsvoeringsfuncties de belangen van uitbesteder en gebruiker tot op zekere hoogte op één lijn liggen, hoeft dat in de overheidssfeer niet zo te zijn.
Sterker nog, de belangen van de gebruiker (meer zorg) en die van de overheid (minder kosten) kunnen met elkaar conflicteren. Zonder Regie en Demand Management op de uitbestede taken lopen overheidsorganisaties op de lange termijn dus grote risico's.
Gemeenten kunnen zichzelf flink in de vingers snijden: het beste voorbeeld
Gemeenten kunnen zichzelf flink in de vingers snijden met het uitbesteden van Regie en Demand Management taken aan externe dienstverleners. Het beste en algemeen bekende en meest recente voorbeeld hiervan is de WMO.
Gemeenten hebben de Regie en Demand Management taak voor de WMO neergelegd bij zorgbemiddelaars. Die zorgbemiddelaars hebben geen enkel belang bij het in de hand houden van kosten.
In de praktijk zien we dan ook dat een aantal van die bureaus miljoenen winsten maken (tot 30% van de omzet) terwijl de aangesloten gemeenten kampen met begrotingsoverschrijdingen vanwege diezelfde WMO.
Regie en Demand Management taken uitbesteden werkt …
als er aan vier condities wordt voldaan:
De afnemers van de uitbestede dienst hebben invloed op de organisatie van de uitbesteder.
Het doel van het uitbestede werk is scherp of specifiek geformuleerd.
Er is een expliciet financieel doel vastgesteld en dat doel kan met de onderhavige innovatie in outsourcing eenvoudig worden bestuurd.
Jullie kunnen eenvoudig switchen van aanbieder. Afnemers/klanten/gebruikers kunnen gemakkelijk elders behoefte te vervullen.
Bij outsourcing van bedrijfsvoeringsfuncties en zorgtaken zoals de WMO zijn deze condities niet aan de orde. Je kunt maar beter zorgen voor effectief Regie & Demand Management.
Hoe je dat kunt doen? Kom naar de tweedaagse opleiding Management methoden bij Outsourcing en je leert alles wat je nodig hebt om een succes van die functie te maken.
-
Koos Overbeeke