Leestijd is 6 minuten
Wat is Cloud Computing?
Wat is Cloud Computing? ‘Cloud Computing’ leggen we hier uit voor managers en medewerkers die weinig of niets van ICT af weten.
Waarom zou jij als lezer daar iets meer van moeten weten? Welk belang heb jij daarbij? Die vragen gaan we beantwoorden.
De term, cloud, klinkt velen vaag in de oren. Een ongestructureerd, niet tastbaar en vormloos geheel. Een wolk, toch?
Misschien vraag je jezelf ook af:
Wat is het verschil tussen de cloud en Outsourcing van ICT? En wat is de invloed van Cloud toepassingen op onze business?
Om je het concept van Cloud business te laten begrijpen en je te laten inzien hoe dat jullie werkzaamheden raakt, ga ik in eenvoudige Jip-en-Janneketaal wat ontwikkelingen uitleggen.
Wat is Cloud Computing? Overzicht van deze Slagkracht gids
De wolk die we Internet noemen
Waar komt Cloud Computing vandaan?
De zes stappen van ICT naar Outsourcing naar Cloud ontwikkeling
De rol van Telecom ontwikkelingen op ICT Outsourcing
ICT toepassingen uit een (wifi) toegangspunt zoals stroom uit een stopcontact
Publieke en private Cloud mogelijkheden en wat is het verschil?
De wolk die we het Internet noemen
We zien dat ook het Internet als een wolk wordt aangeduid. Hier staat die wolk voor een oneindig aantal verbindingen die ongestructureerd miljoenen aansluitingen met elkaar verbinden.
De techniek van Internet is daarom ook eenvoudig en traag.
Je kunt je voorstellen dat als je een berichtje over het Internet verspreidt, dit bericht een adres van bestemming bevat en vervolgens alle ‘deuren’ van aangesloten contacten langsgaat met de vraag: ‘Moet ik hier zijn?’.
Uiteindelijk zal er waarschijnlijk een adres zijn dat hier ja tegen zegt.
Stel je voor dat je bij een familielid op bezoek gaat en op het juiste adres belandt doordat je begint bij de buren en zo alle deuren afgaat met de vraag of je familielid daar woont.
En dit net zolang tot je bij dit familielid aankomt. Dan is het niet te hopen dat je familie ver weg woont. Dat op het Internet zo’n ‘verbinding’ toch snel tot stand komt, is eigenlijk een klein wondertje.
Dat kleine wondertje is te danken aan de talloze verbindingen die het Internet kent.
Als jouw bericht in Middelburg start, gaat het niet alleen direct naar de buren in Middelburg.
Gelijktijdig gaat je bericht ook naar Goes, Bergen op Zoom, Amsterdam etc. en op al die plaatsen wordt gescand of jouw bestemming daar gevonden kan worden.
Daarnaast is de rekenkracht van de computers die alle verbindingen op het Internet aan elkaar koppelen zo groot dat dit deur-tot-deurverkennen enorm snel verloopt.
Bij Cloud Computing maken we nu gebruik van het Internet om verbinding te maken met computers die bepaalde taken voor ons verrichten. Bijvoorbeeld Office 365 diensten van Microsoft op onze PC, iPad of telefoon leveren.
Zo’n computer die ergens ver weg staat en ons via het Internet dergelijke service levert, noemen we een SERVER. Die server kan in Amsterdam staan, maar ook in Ierland. Als het goed is, merk je er niets van waar hij staat.
Cloud Computing, waar komen we vandaan?
Zo’n vijftig jaar terug deden computers hun intrede in de bedrijfsvoering.
Stukjes boekhouding, de salarisadministratie en de typekamer (in die tijd schreven managers en stafmedewerkers nog stukken en brieven die vervolgens door een typekamer van handgeschreven naar drukletters werden omgezet).
De computers die hiervoor nodig waren (enorme bakbeesten) werden ergens in een ruimte binnen het kantoorgebouw geplaatst (in-house).
De apparatuur en de software (informatietechnologie - IT) waren ook eigendom van het bedrijf en werden onderhouden en geprogrammeerd door eigen mensen.
In de loop der tijd besefte men dat het niet erg efficiënt was om in ieder bedrijf IT middelen in te zetten voor elementaire zakelijke processen, zoals boekhouding en salarisadministratie.
Dit werk kon efficiënter plaatsvinden in organisaties die hierin gespecialiseerd waren. Op die wijze hoefde een bedrijf ook niet meer in die middelen te investeren.
De managementaandacht en de gelden die zo beschikbaar kwamen, kon men beter aanwenden ten dienste van de bediening van klanten. Zo begon men met Outsourcing van IT.
Met die Outsourcing is een weg ingeslagen die stap voor stap leidde naar Cloud Computing zoals we dat nu kennen.
Om Cloud Computing goed te kunnen begrijpen, kunnen we die stappen het best even in chronologische volgorde doorlopen.
Stap 1 naar Cloud Computing: IT Outsourcing
Outsourcing bleek zeer geschikt voor processen die gestandaardiseerd zijn en repeterend van karakter. De salarisadministratie is in dit verband een mooi voorbeeld.
Maar in de loop der tijd werden er ook processen geautomatiseerd die minder gestandaardiseerd en repeterend waren. Bijvoorbeeld commerciële processen. De registratie van klantgegevens en klantorders.
Voor die processen is van dag tot dag interactie met het IT systeem nodig om de gegevens bij te werken.
Als we die processen dan elders onderbrengen, bij een gespecialiseerd IT bedrijf, belemmert dit de broodnodige interactie die er elke minuut moet kunnen zijn.
Zo kende Outsourcing van IT zijn beperkingen en zag ieder bedrijf zich verplicht toch IT middelen en het bijbehorende personeel in huis te houden.
Stap 2 naar Cloud Computing: telecommunicatie
De drive om IT uit te besteden en toch dagelijkse uitwisseling van gegevens en informatie te hebben, werd mogelijk gemaakt door de ontwikkeling van nieuwe en snelle telecommunicatietechnieken.
Bestond die telecommunicatie eerst nog uit een trage telefoonverbinding (verzending van een kort e-mailberichtje vergde al meer dan één minuut), in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw leverde de techniek snelle verbindingen die in een minuut wel duizend e-mailberichtjes konden verwerken.
Daarnaast kwamen er beeldschermen. Die beeldschermen in combinatie met snelle communicatieverbindingen maakten het mogelijk dat de computermiddelen en het bijbehorende personeel op grotere afstand werden gestationeerd. 
Zodoende konden de IT middelen worden uitbesteed, terwijl de interactie van de medewerkers in het bedrijf met die IT middelen mogelijk bleef.
Men noemde deze vorm van uitbesteden ‘Hosting service’. De IT middelen en de procesautomatisering werden bij een IT leverancier gehuisvest.
Voortaan was die leverancier ook verantwoordelijk voor het opzetten en installeren van een server park (computers werden nu servers, dienstverleners genoemd).
Meestal waren er voor één klant meerdere servers nodig plus geheugens, back-up installaties, software onderhoud etc. Hosted IT Outsourced zorgde daarvoor en dat werkte prima.
Maar bedrijven hadden nog steeds last van hoge vaste kosten.
De Hosting leverancier sloot een contract af voor bijvoorbeeld vijf jaar. In die vijf jaar werden dan de kosten van voor de klant gereserveerde IT middelen afgeschreven.
Was de beschikbare capaciteit te gering, dan moesten middelen worden bijgekocht. Was de capaciteit te groot (de klantorganisatie kromp), dan was bezuiniging op ICT middelen niet mogelijk. Die waren al aangeschaft.
De uitbesteder zat vast aan de looptijd van het contract. Zijn kosten lagen ook vast.
Stap 3 naar Cloud Computing: Software as a Service (SaaS)
Het streven naar lagere kosten voor IT middelen bracht ons ‘Software as a Service’ (SaaS). ICT toepassingen uit een (wifi) toegangspunt zoals stroom uit een stopcontact.
Een eenvoudig voorbeeld hiervan levert Bol.com. Als ik daar inlog kan ik al mijn bestellingen zien, zelfs die van jaren terug.
Maar ik kan niet de orders van andere klanten zien. Bol.com heeft dus een server staan waarop software programma’s draaien die ik kan gebruiken. Niet alleen ik, maar iedere klant kan dat.
We maken dus met zijn allen gebruik van die server en zijn programma’s. Alleen onze individuele gegevens zijn gescheiden. Hiermee komen we al in de richting van Cloud Computing, maar we zijn er nog niet.
SaaS laat bedrijven IT resources (gehoste computercapaciteit en programmatuur) gebruiken. Die bedrijven delen die resources met elkaar zonder dat ze daar iets van merken.
De rekenkracht van die servers is zo groot dat het net lijkt of hij alleen maar voor jou werkt.
Salesforce.com is een mooi voorbeeld van SaaS service in het commerciële werkveld. Daarnaast zijn er E-HRM SaaS aanbiedingen op de markt.
Maar bijvoorbeeld op het gebied van financiële zaken vind je nog weinig SaaS aanbod. Dat heeft te maken met veiligheid.
SaaS biedt kostenvoordelen omdat je betaalt voor wat je gebruikt. Niets meer en niets minder. Je vaste kosten zijn nihil tot zeer gering. Je hebt geen investeringskosten.
SaaS is zeer snel beschikbaar. Je hebt nauwelijks implementatietijd. Je hebt over de gehele wereld toegang tot je systeem. Je beschikt altijd over de laatste updates van het systeem.
Er kleven aan SaaS echter ook beperkingen.
Veiligheid: Een van de belangrijkste remmers voor SaaS adoptie is de toegang tot het systeem en de privacy van gevoelige informatie. Hieraan wordt hard gewerkt met behulp van data versleuteling methoden. Het wordt steeds veiliger, maar het blijft een issue.
Naleving van wetgeving: Sommige landen en industrieën kennen regelgeving met betrekking tot waar gegevens mogen worden opgeslagen. Bedrijven moeten ervoor zorgen dat ze voldoen aan deze regels. Met SaaS valt dat vaak moeilijker te realiseren.
Prestaties: Een browser-gebaseerde applicatie op afstand en toegankelijk via een Internetverbinding is in vergelijking met software die draait op een lokale machine (dubbel uitgevoerd) wat minder snel en zeker minder bedrijfszeker. Sommige taken lenen zich daarom beter voor een SaaS model dan andere taken.
Bedrijfsspecifieke applicaties: Als je in jouw bedrijf heel specifieke applicaties gebruikt, applicaties die je concurrentie (gelukkig) niet heeft, dan wil je dat zo houden en dan biedt SaaS geen oplossing.
Stap 4 naar Cloud Computing: Computing in the Cloud
Cloud Computing gaat weer een stapje verder dan SaaS. Waar bij SaaS meerdere klanten gebruikmaken van hetzelfde programma, maakt Cloud Computing het mogelijk dat iedere klant weer zijn eigen set programma’s gebruikt.
Flexibiliteit wordt nu gevonden doordat de servers waarop die programma’s draaien flexibel inzetbaar zijn. En ook nu weer betaal je alleen wat je gebruikt.
Ik schrijf dit stukje op maandagmorgen in de herfstvakantie en de helft van mijn collega’s is afwezig. De server capaciteit die wij nu gebruiken is aanzienlijk minder dan die welke we op een normale kantoordag gebruiken.
Ook onze webpagina draait op halve kracht. Er zijn deze week gewoon veel minder bezoekers dan in een normale week. Ook daar is dus minder server capaciteit nodig.
Volgende week hebben we echter een commerciële actie. En dan is de benodigde server capaciteit voor onze commerciële processen en de website misschien wel drie keer zo groot als normaal.
De techniek achter Cloud Computing zorgt ervoor dat die server capaciteit naadloos aansluit bij wat wij nodig hebben en we betalen ook alleen voor wat we gebruiken.
Je kunt het vergelijken met gebruik van je mobiele telefoon.
Je provider heeft door heel het land zendmasten en communicatieapparatuur geïnstalleerd (infrastructuur), zodat jij kunt bellen en internetten (Facebook, WhatsApp, LinkedIn, e-mail etc.).
Afhankelijk van wat voor soort abonnement je hebt afgesloten, is de kans groot dat je voor die infrastructuur niets betaalt, terwijl ze voor je klaarstaat. Door vrijwel heel de wereld zelfs voor je klaarstaat.
Je betaalt zodra je gaat gebruiken en hoe meer je gebruikt, des te meer je betaalt.
Een Cloud omgeving biedt – anders dan SaaS – de mogelijkheid om bedrijfsspecifieke applicaties te gebruiken en de veiligheid is beter gewaarborgd. Maar de veiligheid kan nog beter.
Stap 5 naar een Cloud omgeving: Private Cloud oplossingen
Een Private Cloud Computing oplossing wordt speciaal voor jouw bedrijf ontwikkeld. De Cloud kan binnen je bedrijf worden gehost, maar dat kan ook elders, in een datacenter. Dat laatste is natuurlijk kosteneffectiever.
De Private Cloud kan dezelfde flexibiliteit, schaalbaarheid en efficiëntie bieden als een Public Cloud oplossing.
Private Cloud oplossingen bieden daarnaast meer controle en beveiliging, zeker als je niet over het Internet communiceert maar via een private verbinding, een zogenaamd VPN (een virtual private network).
Private Cloud Computing is daarom een ideale optie voor grotere bedrijven of organisaties die hoge eisen m.b.t. regelgeving en Governance kennen.
In dit verband spreekt men ook wel over PaaS (Platform as a Service) en IaaS (Infrastructure as a Service). Daarover meer in een volgende publicatie Cloud service modellen.
Stap 6 naar Cloud Computing: de Hibrid Cloud
Bij Hibrid Cloud oplossingen wordt een mix toegepast tussen Private en Public Cloud mogelijkheden. Public voor wat minder hoge eisen aan veiligheid kent en Private voor wat wel absoluut veilig en privé moet zijn.
Conclusie: Wat is Cloud Computing?
Zowel SaaS als Cloud Computing geeft toegang tot rekenkracht en data (gegevens) via het Internet. SaaS- en Cloud oplossingen zijn vormen van ICT en Business Process Outsourcing.
Het belangrijkste is dat je bij beide benaderingen kunt betalen voor de resultaten die je nodig hebt en niet voor de investering in technologie die daarvoor nodig is.
De flexibiliteit en de schaalbaarheid van de IT omgeving zijn bij SaaS en Cloud Computing groter dan bij traditionele Outsourcing.
Governance, Regie en Demand Management functies zijn bij elke benadering van belang, maar kunnen inhoudelijk anders uitpakken afhankelijk van de gekozen oplossing.
Ook SLA afspraken (moeten) verschillen per oplossing. Meer over de SLA voor Cloud oplossingen in een volgende publicatie.
Wat in jullie situatie het beste past, is afhankelijk van de eisen die je stelt aan prestaties, veiligheid, unieke toepassingen of commerciële (zogenaamde ‘off the shelf’) toepassingen.
Op jouw Slagkracht
-
Koos Overbeeke
Binge reading is binge educatie:
Cloud ICT en Governance gaan naar de Facilitair Manager
Voor meer informatie over management aangelegenheden: terug van Wat is Cloud Computing naar Slagkracht Outsourcing Management van uitbesteed werk